ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

Σκοπός του μαθήματος είναι να παρουσιάσει στους φοιτητές τις σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις μέσω των οποίων αναλύονται, αιτιολογούνται και αξιολογούνται τα φαινόμενα που συμβάλλουν στη διαμόρφωση και στην εξέλιξη ενός πληθυσμού και των ποικίλων δομών του. Αναλύονται ιδιαίτερα οι αιτίες διαμόρφωσης ενός πληθυσμού, όπως η γεννητικότητα, η θνησιμότητα και η μετανάστευση και οι επιπτώσεις τους στις σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες.

Ειδικότερα, μέσα από την παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές αποκτούν:

Γνώσεις: Οι φοιτητές αποκτούν αποδεδειγμένη γνώση και κατανόηση θεμάτων στα γνωστικά πεδία της ιστορικής και της κοινωνικής δημογραφίας. Είναι σε θέση να αξιοποιούν τις προτεινόμενες θεωρίες και έννοιες της κοινωνικής δημογραφίας, τις πηγές των δημογραφικών δεδομένων, τα εργαλεία της δημογραφίας, τις μεθόδους και τις τεχνικές της δημογραφικής ανάλυσης και τις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις των δημογραφικών μεταβολών εστιάζοντας τόσο στους αγροτικούς όσο και στους αστικούς πληθυσμούς.

Δεξιότητες: Στο τέλος του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα έχουν αποκτήσει δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν να κατανοήσουν α) το αντικείμενο της κοινωνικής δημογραφίας, καθώς και τα διαφορετικά πεδία και τους κλάδους που την απαρτίζουν, β) τις βασικές πηγές πρωτογενών δεδομένων που χρησιμοποιούνται στη δημογραφική ανάλυση, τους δημογραφικούς δείκτες και τις δημογραφικές μεθόδους και τεχνικές.

Ικανότητες: Με το πέρας του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση: α) να αναλύουν και να διαχειρίζονται ορισμένες πτυχές των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων που προκύπτουν από τις δημογραφικές μεταβολές και τις προοπτικές εξέλιξης του πληθυσμού στη χώρα μας αλλά και παγκόσμια, β) να εμβαθύνουν στις πιο πρόσφατες τάσεις που ήδη διαφοροποιούνται από αυτές του προηγούμενου αιώνα και μέσα από αυτές αναδεικνύονται οι κυριότερες δημογραφικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών.

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών σχετικά με τον ελληνικό και παγκόσμιο πληθυσμό.

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον.

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής.

Διαλέξεις:

Εννοιολογική Οριοθέτηση και Πηγές Άντλησης Ποσοτικών Δεδομένων.

Δημογραφικές Μέθοδοι και μετρήσεις.

Πληθυσμός. Μέγεθος Πληθυσμού. Κατανομή ανά φύλο. Πυραμίδες ηλικιών.

Δείκτες Οικονομικής Δραστηριότητας. Κοινωνικά Χαρακτηριστικά του Πληθυσμού.

Η αναπαραγωγή του πληθυσμού.

Γεννητικότητα και Γονιμότητα. Μέθοδοι ανάλυσης. Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Γονιμότητας.

Η Μετάβαση της Γονιμότητας. Η γονιμότητα στην Ελλάδα.

Γαμηλιότητα - Διαζυγιότητα. Μέθοδοι ανάλυσης.

Θνησιμότητα. Δείκτες Θνησιμότητας και Πίνακες Επιβίωσης. Αιτίες Θανάτου.

Προσδιοριστικοί παράγοντες των επιπέδων θνησιμότητας ενός πληθυσμού. Μετάβαση της Υγείας. Η Θνησιμότητα στην Ελλάδα.

Μεταναστεύσεις. Μέθοδοι Ανάλυσης. Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Μετανάστευσης.

Η Μετανάστευση στην Ελλάδα.

Η διαμόρφωση του πληθυσμού της Ελλάδας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα.

Παράλληλα με τις διαλέξεις εξετάζονται ταυτόχρονα μελέτες περιπτώσεων, όπως:

Η πρόσβαση σε πηγές δευτερογενών δεδομένων και η χρήση ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων.

Η αναζήτηση και η κωδικοποίηση βιβλιογραφίας.

Η επεξεργασία και ανάλυση συγκεκριμένων ποσοτικών-δημογραφικών δεδομένων σχετικά με τον Ελληνικό και παγκόσμιο πληθυσμό.

Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία

Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Ι. Εκπόνηση και Παρουσίαση Ατομικής Εργασίας η οποία υπολογίζεται κατά 25% στον τελικό βαθμό

ΙΙ. Γραπτή τελική εξέταση με συμμετοχή 75% στον τελικό βαθμό

Bongaarts, J. C., 1978, «A Framework for Analysing the Proximate Detrminants of Fertility», Population and Development Review, 4,1: 105-133

Hinde, A., 1998, Demographic Methods, Arnold, London

Καλογεράκη, Σ., 2010, Εισαγωγή στην Κοινωνική Δημογραφία, Gutenberg, Αθήνα

Παπαδάκης, Μ. και Κ. Τσίμπος, 2004, Δημογραφική Ανάλυση, Αρχές, Μέθοδοι, Υποδείγματα, Αθ. Σταμούλης, Αθήνα

Preston, S. H., Heuviline, P. και M. Guillot, 2001, Demography. Measuring and Modelling Population Processes, Blackwell Publishers, Oxford

Τσαούσης, Δ., 1985, Κοινωνική Δημογραφία, Gutenberg, Αθήνα